Bất động sản được bơm 21 tỷ USD nhưng rủi ro bong bóng

Tính đến năm 2017, tổng dư nợ tín dụng đối với hoạt động đầu tư, kinh doanh bất động sản đạt 471.022 tỷ đồng. Như vậy, bất động sản được bơm 21 tỷ USD nhưng rủi ro bong bóng. Mức dư nợ cho vay bất động sản cao khiến nhiều người lo ngại thị trường sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tín dụng bất động sản tăng nóng

Theo báo cáo, của Ngân hàng Nhà nước, trong tổng dư nợ tín dụng 471.022 tỷ đồng, 3 lĩnh vực có dư nợ tín dụng lớn nhất, đạt trên 100.000 tỷ đồng. Trong đó, cho vay đầu tư, kinh doanh các dự án xây dựng khu đô thị, phát triển nhà ở đạt 102.413 tỷ đồng. Cho vay xây dựng, sửa chữa và mua nhà để ở, nhà để ở kết hợp với cho thuê được khách hàng trả nợ bằng các nguồn thu nhập không phải là tiền lương, tiền công đạt 100.083 tỷ đồng. Cho vay kinh doanh khác đạt 112.561 tỷ đồng.

Báo cáo tổng quan thị trường tài chính của Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia cũng cho thấy, năm 2017, tín dụng tiêu dùng tăng cao khi chiếm khoảng 65% (năm 2016 tăng 50,2%), chiếm 18% trong tổng tín dụng (năm 2016 là 12,3%).

Trong đó, chủ yếu là cho vay với mục đích mua, sửa chữa nhà ở, chiếm 52,9% (năm 2016 là 49,5%). Tín dụng vào hoạt động kinh doanh bất động sản và xây dựng cũng tăng 12,2% so với năm 2016, chiếm 15,8% trong tổng tín dụng (năm 2016 là 17,1%).

Với số liệu này, Ban Kinh tế Trung ương cảnh báo mức tăng trưởng dư nợ cho vay mua nhà quá cao sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thị trường căn hộ tại Hà Nội và TP.HCM có quy mô tiêu thụ khoảng 60 – 70 nghìn căn hộ/năm, tương ứng khoảng 8 – 9 tỷ USD. Trong khi đó, tỷ lệ vay vốn ngân hàng thường phổ biến ở mức 50 – 70% tổng giá trị căn hộ. Như vậy, có thể thấy phần đáng kể trong các khoản vay mua nhà được chảy vào thị trường bất động sản, nơi luôn tiềm ẩn yếu tố đầu cơ ở mức cao.

Để hạn chế dư nợ tín dụng trong lĩnh vực bất động sản, mới đây, Ngân hàng Nhà nước đã trực tiếp chỉ đạo các tổ chức tín dụng là khi vay tín dụng bất động sản phải kiểm soát chặt chẽ và tập trung vào những phân khúc như nhà ở xã hội, nhà ở cho những người có thu nhập trung bình và thu nhập thấp.

Bên cạnh đó, cơ quan này sẽ thực hiện kiểm soát có chọn lọc, quyết định cho vay trên nguyên tắc đảm bảo an toàn vốn vay, hiệu quả kinh tế và theo đúng quy định của pháp luật, tránh dồn tín dụng và kiểm soát tín dụng vào những lĩnh vực tăng trưởng nóng.

Dự án tốt mới tiếp cận được vốn vay

Theo ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP.HCM, hiện nay, dư nợ tín dụng bất động sản chiếm từ 10 – 12% tổng dư nợ. Ông Minh cho rằng tỷ lệ này là phù hợp.

“Về quản lý cho vay bất động sản, thứ nhất, Ngân hàng Nhà nước trong tháng 1/2018 đã có chỉ thị 01 của Thống đốc quy định tăng trưởng tín dụng phải đi đôi với an toàn cũng như đảm bảo chất lượng tín dụng, trong đó có cho vay bất động sản.

Thứ hai là Thông tư 36 về giới hạn tín dụng cũng yêu cầu từ năm 2018, ngân hàng chỉ dùng 45% vốn ngắn hạn để cho vay dài hạn, trong khi năm 2017 là 50%, năm 2016 là 60%.

Trong năm 2007 – 2008, tín dụng bất động sản chiếm đến 31 – 32% trong tổng dư nợ, tức là tăng trưởng rất nóng. Những năm này, ngân hàng đã phải trả giá rất nhiều khi xử lý nợ xấu. Vì vậy, hiện nay, các ngân hàng cho vay bất động sản rất chặt chẽ”, ông Minh thông tin.

Mặc dù số dư nợ tín dụng vào bất động sản lớn nhưng thực ra thị trường đã được các ngân hàng thắt chặt từ năm 2017. Những con số này là hệ quả của việc cho vay trước, giờ các ngân hàng đang xử lý. Trong năm 2018, ngân hàng sẽ còn thắt chặt hơn nữa việc cho vay vào bất động sản nên không ảnh hưởng đến thị trường.

“Năm nay, các ngân hàng thương mại cổ phần đều hạn chế cho vay bất động sản. Những con số này không thể nói lớn hay nhỏ mà còn tùy thuộc vào thị trường. Hiện nay, các chủ đầu tư vay tín dụng làm dự án rất khó. Còn người dân vay mua nhà cũng bị hạn chế, do các ngân hàng có một số quy định riêng với nhau là hạn chế về giá trị cho vay.

Nếu hồi trước, ngân hàng có thể cho cá nhân vay 12 – 15 tỉ để mua nhà nhưng bây giờ chỉ cho vay tối đa khoảng 5 – 7 tỉ mà thôi. Hiện tại, tín dụng đổ vào bất động sản đang an toàn và thị trường đang phát triển tốt”, ông Quang nói.

Chuyên gia bất động sản cá nhân Phan Công Chánh cũng nói rằng, hiện tại thị trường chỉ sắp kết thúc quý 1/2018 nên chưa thể nhận định đúng về thị trường, mà cần phải đợi đến các quý sau mới biết được tình hình như thế nào.

“Mặc dù ngân hàng đang siết chặt về hồ sơ, thủ tục khi cho vay bất động sản nhưng họ vẫn có áp lực tìm dự án tốt để cho vay. Khi Ngân hàng Nhà nước đưa ra quy định siết chặt việc cho vay bất động sản thì bắt buộc các thủ tục cho vay từ phía ngân hàng có thể khắt khe hơn.

Đây là tín hiệu tốt và là động thái cần thiết để thị trường phát triển lành mạnh, không để thị trường tăng trưởng quá nóng. Những năm gần đây, Nhà nước và Chính phủ đang vất vả để xử lý nợ xấu do ngân hàng cho vay bất động sản dưới chuẩn. Đó là bài học lớn cho các ngân hàng khi cho vay mua nhà, bất động sản hiện tại”, ông Chánh nhận định.